امروزه معزلی بسیار مهم و فراگیر دنیا را به بررسی و حالت آماده باشو وا داشته است عاملی که اکثر کشور های بزرگ صنعتی را دچار بحران نموده خطرات ناشی از آن باعث برنامه ریزی و گاهی تغییر عملکرد در کشور ها شده است.
این معزل جهانی آلودگی هوا می باشد. طبق تحقیقات و شاخص های سلامت که مربوط به آلودگی هوا می باشند می توان نتیجه گرفت که سالانه ۳ میلیون نفر در دنیا بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند و کشور هایی چون هند و چین جزء بزرگترین کشور های آلوده کننده ی هوا می باشند و باعث تغییر بسیاری از اکوسیستم ها در کره ی زمین شده اند. طبق آمار ها ۱٫۳ میلیون نفر از مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا مربوزط به کشور چین می باشد یعنی چیزی حدود ۴۰ درصد از افراد.
از اواسط قرن گذشته با رشد صنایع سنگین و گرمایش زمین ، حجم زیادی از گازهای مهلک ، دود و ازن وارد جو کره زمین شده است. این آلودگی‌ها که وارد هوایی که ما تنفس می‌کنیم شده‌اند، به اصطلاح مه دود نامیده می‌شوند. مه دود (smog) ترکیبی از گازهای ناخوشایند است که به ریه‌ها آسیب زده و متعاقباً موجب آسیب پایدار به سلامت جامعه می‌شود.
در جهان امروز، بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه که تنها به رشد اقتصادی خود می اندیشند و صنایع سنگین خود را به طور لجام گسیخته‌ای گسترش می‌دهند ، با سطح بالایی از آلودگی هوا مواجه شده‌اند. بر اساس تحقیقات تازه‌ای که با بررسی شاخص‌های سلامت مربوط به آلودگی هوا در فضای باز انجام‌شده است ، هرساله حدود ۳ میلیون نفر به مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا دچار می‌شوند و پیش بینی می شود این مقدار مرگ و میر تا سال ۲۰۵۰ به دو برابر افزایش یابد.
طبق این پیش بینی و بررسی که توسط نشریه Nature انجام گرفته است می توان دریافت که نقش هر عامل آلوده کننده در شاخص کل آلودگی به چه میزان می باشد برای مثال هر یک از عوامل صنعت ، ترافیک ، کشاورزی و مصارف انرژی چقدر می باشد و تاثیر آن بر میزان مرگ و میر سالانه به چه صورت است. همچنین ارتباط هر کدام با نوع بیماری های به وجود آمده در افراد را می توان بررسی نمود.
در بررسی های انجام شده می توان علت های اصلی آلودگی هوا را را رشد سریع صنعت و ترافیک های بزرگ در کشور ها و مصارف انرژی در منازل مسکونی نام برد. آلودگی هوا به طرق گوناگونی می‌تواند آثار زیانبار دراز مدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسان ها بگذارد. تاثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیب پذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می‌بینند.
معمولاً میزان آسیبها بستگی به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیان بار دارد یعنی مدت تماس با آلاینده ها و غلظت مواد شیمیایی . صدمات ریوی ناشی از هوای آلوده به اوزون ، خطری است که هر ۳ نفر از ۵ نفر با آن روبرو هستند.
باران اسیدی
اثر باران اسیدی بر روی درختان
یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا باران اسیدی است. باران های اسیدی از گازهای سولفور دی اکسید و از خانواده نیتروژن اکسید که از دود اگزوز اتومیبل ها و کارخانجات ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسید هایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل می‌دهند. یکی از مشکلات جدی محیط زیست که امروزه بشر در اکثر نقاط جهان با آن درگیر است، باران اسیدی می‌باشد. باران اسیدی به پدیده هایی مانند مه اسیدی و برف اسیدی که با نزول مقادیر قابل توجهی اسید از آسمان همراه هستند، اطلاق می‌شود. باران هنگامی اسیدی می‌شود که میزان PH آب آن کمتر از ۵٫۶ باشد. این مقدار PH بیانگر تعادل شیمیـــایی به وجود آمــــده میان دی اکسیــــد کربن و حالت محلــــول آن یعنــی بی‌کربنــات (HCO3) در آب خالص است. باران اسیدی دارای نتایج زیانبار اکولوژیکی می‌باشد و وجود اسید در هوا نیز بر روی سلامتی انسان اثر مستقیم دارد. همچنین بر روی پوشش گیاهی تأثیرات نا مطلوبی می‌گذارد.
آلوده‌کننده‌ها
مهمترین آلاینده هایی که از طریق فعالیت های انسانی تولید می‌شوند، شامل این موارد می‌شود:
مونوکسید کربن – گازی بی بو و بی رنگ و سمی که بر اثر احتراق ناقص ایجاد می‌شود.
اکسیدهای گوگرد به ویژه دی اکسید گوگرد – ذغال سنگ و سوخت های نفتی مقداری گوگرد نیز در خود دارند و سوختن آنها دی‌اکسید گوگرد تولید می‌کند.
اکسیدهای نیتروژن به ویژه دی اکسید نیتروژن – که بر اثر احتراق در دماهای بالا تولید می‌شوند. دی‌اکسید نیتروژن بویی تند و زننده دارد و رنگ قهوه ای که بر فراز آسمان شهرهای بزرگ دیده می شوند ناشی از این گاز است. ذغال سنگ و سوخت‌های نفتی مقداری گوگرد نیز در خود دارند و سوختن آنها دی‌اکسید گوگرد تولید می‌کند.
ترکیبات آلی فرار – این ترکیبات به دو دسته متان و غیرمتان ها تقسیم می‌شوند. متان گاز اصلی تشکیل‌دهنده گاز طبیعی است و اثر گلخانه ای بسیار نیرومندی دارد. بقیه ترکیبات آلی فرار هم اثرات گلخانه ای قابل توجهی دارند. ترکیبات فرار آروماتیک مثل بنزن و تولوئن اثر سرطان زایی داشته و در معرض آنها قرار گرفتن به طور مستمر می‌تواند منجر به سرطان خون شود.
ذرات معلق به تمامی اجزاء ریز مایع یا جامدی (به جز آب خالص) گفته می‌شود که در جو زمین پراکنده هستند و اندازه میکروسکوپی یا زیرمیکروسکوپی اما بزرگتر از ابعاد مولکولی دارند. ذرات کوچکتر بسیار خطرناکتر هستند چرا که به ریه ها نفوذ کرده و برخی از آنها حتی وارد جریان خون می شوند و باعث بیماری های تنفسی و قلبی مختلف می‌شوند. این ذرات همچنین بر روی خاک و آب نشسته و آلودگی منابع آبی و خاک را موجب می‌شوند.
کلروفلوئوروکربن‌ها – گازی که عامل اصلی تخریب لایه ازن است و استفاده از ترکیباتی که باعث آزادسازی آن می‌شود امروزه ممنوع شده‌است.
فلزات سمی مثل سرب و جیوه
ازون تروپوسفری
آلودگی‌های رادیواکتیو
آمونیاک که بیشتر بر اثر استفاده از کود های شیمیایی در بخش کشاورزی ایجاد می‌شود.
اوضاع وخیم چین
شهروندان چینی به خوبی از این مسئله آگاهی دارند. بحث آلودگی محیط زیست و هوا یکی از نگرانی های عمومی اصلی چینی ها و از بحث های داغ آن ها در فضای مجازی است. کیفیت هوا در بیش از هزار نقطه در سراسر این کشور به صورت آنلاین گزارش می‌شود و اپلیکیشن های تلفن همراه ، سطح آلودگی هوای هر منطقه را ساعت به ساعت گزارش می‌کنند. آگاهی و قبول این مشکل برای چین گامی به جلو به حساب می‌آید، اما چگونگی حل این مسئله بدون آسیب رساندن به رشد اقتصادی این کشور بر پیچیدگی های این مسئله افزوده است.
در کشور چین با توجه به رشد صنعتی محسوسی که داشته است و سود بالایی که نصیب کلان شهر هایش مثل پکن شده است از طرفی آلودگی هوا این رشد اقتصادی را بر کام بسیاری از صنعت گران چینی تلخ نموده است و باعث شده که اوضاع این شهر بسیار خطرناک شود. روزانه بسیاری از افراد در این شهر خواهان چاره اندیشی و تغییراتی در عملکرد صنعت گران می باشند که البته این خواسته باعث افت اقتصادی شهر می شود و همیشه مرگ و میر در روند اقتصادی هیچ تاثیری نمی گذارد و افراد به تجارت خود ادامه می دهند. با این حال از طرفی ترافیک ۵ میلیونی در پکن روزانه مه غلیظی را در سطح شهر به وجود می اورد که این عامل نیز به تنهایی می تواند سلامت بسیاری از افراد را به خطر بیندازد دولت چین در برخی از مراسمات مهم از جمله المپیک ۲۰۰۸ با اقداماتی توانست مه حاصل از آلودگی را در شهر پکن از بین ببرد و این امر با جلوگیری از تولید بیش از حد کارخانجات و کاهش ترافیک شهری و دیگر موارد کنترل شده بود.
تغییر در فرآیند تولید انرژی و استفاده از گاز به جای زغال سنگ تا حد زیادی به بهبود وضعیت هوای این کشور کمک کرده است. در حال حاضر چین با سرمایه گذاری های کلان روی تولید انرژی‌های تجدید پذیر به وسیله خورشید ، باد و آب جهان را به سمت تولید انرژی های پاک سوق می‌دهد. هم اکنون حدود ۱۰ درصد از تولید انرژی چین از منابع انرژی پاک تأمین می‌شود اما پیش بینی می شود این میزان تا سال ۲۰۲۰ به ۱۶ درصد افزایش یابد. توجه به اصلاح الگو و نحوه مصرف انرژی در مصارف خانگی و کشاورزی نیز می تواند در آینده ای نه چندان دور آسمان آبی را برای بخش های گسترده ای از چین به ارمغان آورد.
تعادل میان رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست بیش از نیم قرن پیش در کشورهای غربی در پی گرفته شد. تعادلی که اکنون به نظر می رود چین بدان روی آورده و این کشور را در مسیر پاک تری از آنچه مقاله جدید نشریه نیچر منتشر کرده قرار خواهد داد. نویسندگان این مقاله در مورد هزینه های انسانی رشد لجام گسیخته اقتصادی به چین هشدار داده‌اند، اما آنچه درون چین به نظر می‌رسد، نوید آسمانی آبی و رنگ و بوی تغییر را به همراه دارد. در همه ی حوزه ی جلو گیری از آلودگی و تبیین اصول مصرفی در کشور ها نوع فرهنگ مصرف گرایی از عوامل مهم جلوگیری از آلودگی یاد شده است و بشریت هنگامی می تواند از الودگی نجات پیدا کند که از شهروند عادی تا صنعت گر بزرگ در مصرف و تولید فرهنگ مصرفی و تولیدی را رعایت کند و همیشه به سمت جای گزین پاک تر و سالم تر برای امور روزمره ی خود باشد.