اگر با نتفلیکس – Netflix – و امپراتوری آن آشنا نیستید، باید بدانید که نتفلیکس یک فراهم کننده خدمات استریم ویدئو به شکل آنلاین و On-Demand مستقر در ایلات متحده است. این شرکت در سال ۱۹۹۷ در کالیفرنیا تأسیس شده و از سال ۱۹۹۹ خدمات مبتنی بر ثبت نام خود برای کاربران را شروع کرده است. این سرویس اکنون بیش از ۱۰۰ هزار عنوان فیلم سینمایی و سریال را ارائه می کند و بیش از ۷۰ میلیون کاربر دارد.
این سرویس توسط «مارک راندولف» و «رید هستینگز» بنیان گذاشته شده است. این شرکت در سال ۱۹۹۸ تنها ۳۰ کارمند داشته و مجموعا اقدام به اجاره ۹۲۵ عنوان فیلم می کرده است. ماجرای چگونگی قوت گرفتن این شبکه و گسترده شدن امپراتوری آن ماجرایی مفصل است که موضوع این گفتار نیست.
اما جالب است بدانید، هم اکنون نتفلیکس پادشاه قلمرو استریم آنلاین است که بیشترین حجم پهنای باند در ایالات متحده و دنیا را به خود اختصاص داده است. بر اساس گزارشات، در نقطه اوج نتفلیکس ۳۷ درصد از کل پهنای باند ایالات متحده را به خود اختصاص میدهد و برای آنکه این رقم بهتر در ذهن شما بنشیند، باید بدانید که کل پهنای باند مصرفی Torrent در نقطه اوج در ایالات متحده بیش از ۴ درصد نیست!
این به معنای آن است که نتفلیکس در حال حاضر بزرگتر از همه چیز است: بزرگتر از یوتیوب، بزرگتر از Pirate Bay و بسیار بزرگتر از سایر سرویس های استریم آنلاین نظیر سرویس Prime آمازون.
این سرویس تا قبل از این در ۶۰ کشور دنیا ارائه خدمات میکرده است که اخیرا مدیر عامل آن در لاس وگاس و در نمایشگاه CES اعلام کرده که ۱۳۰ کشور دیگر از جمله ایران نیز به فهرست خدمات گیرندگان این سرویس اضافه شده اند. نحوه کار با نتفلیکس بسیار ساده است. به این ترتیب که کاربران میتوانند یک بهای ماهیانه را پرداخت کرده و به این ترتیب به تمامی محتوای این سرویس دسترسی نامحدود داشت باشند. تنها تفاوت در سه نوع دسترسی به نتفلیکس مربوط به کیفیت تماشای فیلم ها و همچنین تعداد دستگاه هایی است که به شکل همزمان قادر به پخش محتوی هستند.
توضیح آنکه دامنه وسیعی از دستگاه ها هستند که می توان به وسیله آنها محتوی نتفلیکس را مشاهده کرد؛ از تلویزیون های هوشمند تا مرورگر دسکتاپ و موبایل و همینطور نرم افزارهای ویندوز، iOS و اندروید. حال با این همه، سؤال این است که نتفلیکس در ایران چه می خواهد؟
شاید لازم باشد توضیح بیشتری در مورد سؤال خود بدهیم؛ اما قبل از آن بگذارید، سخنان مدیر عامل نتفلیکس در نمایشگاه CES را با هم مرور کنیم. هستینگر گفت: امروز شاهد تولد یک شبکه تلویزیون اینترنتی جدید در سطح جهانی هستیم و Netflix به غیر از زبان انگلیسی، هم اکنون از زبان‌های کره‌ای و عربی نیز پشتیبانی خواهد نمود. از امروز به بعد ما به زبان‌های دیگر نیز گوش فرا خواهیم داد و می‌آموزیم تا به تدریج زبان‌های بیشتری را متناسب با کشور‌های مختلف به سرویس خود اضافه کنیم.
موضوع کاملا مشخص است: نتفلیکس به دنبال گسترش امپراتوری خود در کل جهان طبق برنامه ای که از پیش مشخص شده بود، نه تنها ایران، بلکه ۱۳۰ کشور دیگر را به فهرست دریافت کنندگان خدمات خود اضافه کرده و این موضوع جای هیچ تعجبی هم ندارد.
بازار ایران یک بازار بزرگ با جمعیت جوان است که میتواند برای هر نوع از سرویس های سرگرمی نظیر نتفلیکس درآمد زایی فوق العاده ای داشته باشد. تنها در ایران اگر ظرف یک سال آینده، یک میلیون نفر به عضویت نتفلیکس درآیند، برابر با ۸ میلیون دلار در ماه برای این شبکه درآمدزایی خواهد داشت و چه چیزی از این بهتر.
از سویی هیچ شکی نیست که حضور نتفلیکس در ایران می تواند بازار بسیار از خدمات و کسب و کارهای مشابه را به شدت کساد کند؛ نیازی به معرفی این خدمات با ذکر نام نیست و به خوبی می توان حدس زد که چه کسانی از حضور نتفلیکس در ایران به شدت متضرر خواهند شد.
اما هرچند هنوز آدرس اصلی نتفلیکس در ایران فیلتر نیست، قطعا و مشخصا محتوی نتفلیکس محتوایی نیست که این سادگی در ایران مجوز پخش داشته باشد و قطعا هیچ یک از فیلم ها و سریال هایی که این شبکه استریم اقدام به پخش آنها می کند، مجوزهای وزارت ارشاد را دریافت نکرده اند! این نکته ای اساسی برای کسب و کار این شبکه در ایران است.
حال دو سناریوی فرضی قابل تصور است: نخست اینکه در بعیدترین حالت، نتفلیکس به کار خود بدون فیلتر شدن و بدون هیچ مشکل حقوقی و قضایی ادامه خواهد داد و ایران نیز مانند سایر کشورها به دریافت کنندگان پر و پا قرص این شبکه اضافه خواهد شد.
دوم که سناریویی قوی تر و محتمل تر است، اینکه از همین امروز تبلیغات منفی علیه نتفلیکس و محتوای آن در رسانه ها و قطعا با پشتیبانی گروه های ذینفع در این رابطه آغاز خواهد شد، به زودی دامنه نتفلیکس در ایران فیلتر شده و اساسا شتر نتفلیکس در ایران، در حال خوردن پنبه دانه در خواب است! ضمن اینکه از همه اینها گذشته نباید از مشکلات فنی بستر اینترنت در کشور نیز که اساسا برای استریم مدیا به شکل غول آسا به هیچ وجه مناسب نیست، غافل بود.
این همه به معنی دفاع از فعالیت نتفلیکس در ایران یا دفاع از فیلتر شدن احتمالی خدمات آن نیست. هر اتفاقی که در این رابطه رخ دهد، به تصمیم مسئولان ذیربط بستگی دارد و طبعا در مورد فعالیت نتفلیکس در ایران و نحوه و چگونگی آن مراجع ذی صلاح تصمیم گیری خواهند کرد.
اما یک نکته در این میان حائز اهمیت بسیار است. شبکه هایی مانند نتفلیکس که اتفاقا بر پایه ایده های معمولی شکل گرفته اند، پاسخگوی یکی از نیاز های اساسی جوامع امروزی هستند. نیازهایی که به خصوص در نسل جوان امروزی به شدت نیازمند پاسخ گویی است و راه های پاسخگویی به این نیازها امروزه بر بستر تکنولوژی های جدید بهتر از هر زمان دیگری فراهم شده است.
اکنون مدت هاست که در کشور بحث تولد محتوی در فضای نت مورد بحث و جدل است و در این میان هیچ گاه پا را از حد بحث و جدل فراتر نگذاشته ایم و هر گاه که در میدان عمل نیز وارد شده ایم، یا به شدت دیر و از مد افتاده عمل شده و یا اساسا محتوی ارائه شده به لحاظ کیفیت و جذابیت هیچ جای قیاسی با نمونه های استاندارد و در رده اول جهانی نداشته است. نمونه آن را در بازی های رایانه ای می توان دید.
نتفلیکس را می توان در ایران فیلتر کرد و با توجه به سابقه فیلترینگ در ایران، قطعا کسی از این موضوع دچار تعجب نخواهد شد. اما پاسخ سوال این گفتار در این باره که نتفلیکس در ایران چه می خواهد از نگاهی دیگر باید مورد توجه قرار گیرد: نتفلیکس از یک زاویه، به دنبال پاسخ دادن به نیازی ملموس در جوامع مدرن و به ویژه در قشر جوان است، و البته این نیاز را بخاطر جیب خود با بهترین کیفیت و دسترسی پاسخ می دهد.
اگر نتفلیکس و هزاران سرویس مشابه نتفلیکس در ایران فیلتر شوند، آنچه البته از میان نخواهد رفت، این نیازهای ملموس است که باید فکری به حال پاسخ دادن به آنها کرد یا داشت، نه در حرف، بلکه و باز هم بلکه در عمل.